شرایط عقد موقت و دائم
عقد ازدواج چند شرط دارد که به طور خلاصه در ادامه خواهد آمد.
به عربی صحیح خواندن
شرط اول آن است كه به عربی صحیح خوانده شود.
به احتیاط واجب، و اگر خود مرد و زن نتوانند و عاجز باشند که صیغه را به عربی صحیح بخوانند، به هر لفظی كه صیغه را بخوانند صحیح است و لازم هم نیست كه وكیل بگیرند اما باید لفظی بگویند كه معنی «زَوَّجْتُ وَ قَبِلْتُ» را بفهماند.
پیشنهاد مطالعه:
متن صیغه عقد محرمیت موقت و دائم
قصد انشاء و اراده جدی داشته باشند
شرط دوم آنست که مرد و زن یا وكیل آنها كه صیغه را میخوانند قصد انشاء داشته باشند.
یعنی اگر خود مرد و زن صیغه را میخوانند، زن به گفتن «زوجتك نفسی» قصدش این باشد كه خود را زن او قرار دهد و مرد به گفتن «قبلت التزویج» زن بودن او را برای خود قبول نماید، و اگر وكیل مرد و زن صیغه را میخوانند، به گفتن «زوجت و قبلت» قصدشان این باشد كه مرد و زنی كه آنان را وكیل كرده اند، زن و شوهر شوند.
بالغ و عاقل بودن عاقد
كسی كه صیغه را میخواند بالغ و عاقل باشد، چه برای خودش بخواند یا از طرف دیگری وكیل شده باشد.
در عقد، زن و شوهر را معلوم کنند
شرط چهارمآن است که اگر وكیل زن و شوهر یا ولی آنها صیغه را میخوانند، در عقد، زن و شوهر را معین كنند.
مثلا اسم آنها را ببرند یا به آنها اشاره نمایند.
پس كسی كه چند دختر دارد، اگر به مردی بگوید زوجتك احدی بناتی (یعنی زن تو نمودم یكی از دخترانم را) و او بگوید قبلت یعنی قبول كردم، چون در موقع عقد، دختر را معین نكرده اند عقد باطل است.
در عده نبودن زن
– زنی كه نُه سالش تمام نشده و زن یائسه عده ندارد، یعنی اگر چه شوهرش با او نزدیكی كرده باشد، بعد از طلاق میتواند فوراً شوهر كند.
– زنی كه نُه سالش تمام شده و یائسه نیست اگر شوهرش با او نزدیكی كند و طلاقش دهد، بعد از طلاق باید عدّه نگهدارد یعنی بعد از آن كه در پاكی، طلاقش داد، بقدری صبر كند كه دو بار حیض ببیند و پاك شود، و همین كه حیض سوم را دید عدّه او تمام میشود و میتواند شوهر كند.
ولی اگر پیش از نزدیكی كردن با او طلاقش بدهد عدّه ندارد، یعنی میتواند بعد از طلاق فوراً شوهر كند.
– زنی كه حیض نمی بیند اگر در سن زن هایی باشد كه حیض میبینند، چنانچه شوهرش بعد از نزدیكی كردن او را طلاق دهد، باید بعد از طلاق تا سه ماه عدّه نگهدارد.
– زنی كه عدّه او سه ماه است، اگر اول ماه طلاقش بدهند باید سه ماه هلالی یعنی از موقعی كه ماه دیده میشود تا سه ماه عدّه نگهدارد.
و اگر در بین ماه طلاقش بدهند، باید باقی ماه را با دو ماه بعد از آن و نیز كسری ماه اول را از ماه چهارم عدّه نگهدارد تا سه ماه تمام شود، مثلًا اگر غروب روز بیستم ماه طلاقش بدهند و آن ماه بیست و نُه روز باشد باید نه روز باقی ماه را با دو ماه بعد از آن و بیست روز از ماه چهارم عدّه نگهدارد، و احتیاط مستحب آن است كه از ماه چهارم بیست ویک روز عدّه نگهدارد تا با مقداری كه از ماه اول عدّه نگهداشته سی روز شود.
عده زن حامله
– اگر زن آبستن را طلاق دهند، عدّه اش تا دنیا آمدن یا سقط شدن بچه او است، بنا بر این اگر مثلًا یک ساعت بعد از طلاق بچه او به دنیا آید، عدّه اش تمام میشود.
عده زنی که عقد موقت بسته بوده است
– زنی كه نُه سالش تمام شده و یائسه نیست اگر صیغه شود مثلًا یک ماهه، یا یک ساله چنانچه شوهرش با او نزدیكی نماید و مدت آن زن تمام شود یا شوهر مدت را به او ببخشد در صورتی كه حیض میبیند باید به مقدار دو حیض و اگر حیض نمی بیند، چهل و پنج روز باید از شوهر كردن خودداری نماید.
ابتدای زمان احتساب عده
– ابتدای عدّه طلاق از موقعی است كه خواندن صیغه طلاق تمام میشود، چه زن بداند طلاقش داده اند یا نداند، پس اگر بعد از تمام شدن عدّه بفهمد كه او را طلاق داده اند، لازم نیست دوباره عدّه نگهدارد.
راضی بودن طرفین به ازدواج
زن و مرد به ازدواج راضی باشند، ولی اگر زن ظاهراً به كراهت اذن دهد و معلوم باشد قلباً راضی است عقد صحیح است.مسأله
شرایط زن برای صیغه محرمیت
– دختری كه به حد بلوغ رسیده و رشیده است یعنی مصلحت خود را تشخیص میدهد، اگر بخواهد شوهر كند، چنانچه باكره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد، و اجازه مادر و برادر لازم نیست.
– و نیز اگر دختر باكره نباشد در صورتی كه بكارتش به واسطه شوهر كردن از بین رفته باشد، اجازه پدر و جد لازم نیست.
ولی اگر به واسطه وطی به شُبهه یا زنا از بین رفته باشد، احتیاط مستحب آن است كه اجازه بگیرند.
نکات مهم عقد ازدواج
– اگر در عقد یك حرف غلط خوانده شود كه معنی آن را عوض كند عقد باطل است.
– كسی كه دستور زبان عربی را نمی داند، اگر قرائتش صحیح باشد و معنای هر كلمه از عقد را جداگانه بداند و از هر لفظی معنای آن را قصد نماید میتواند عقد را بخواند.
عقد ازدواج فضولی و اکراهی
– اگر زنی را برای مردی بدون اجازه آنان عقد كنند و بعداً زن و مرد بگویند به آن عقد راضی هستیم عقد صحیح است.
– اگر زن و مرد یا یكی از آن دو را به ازدواج مجبور نمایند و بعد از خواندن عقد راضی شوند و بگویند به آن عقد راضی هستیم عقد صحیح است.
– پدر و جد پدری میتوانند برای فرزند نابالغ یا دیوانه خود كه به حال دیوانگی بالغ شده است عقد ازدواج بخوانند و صحیح است.
و بعد از آن كه آن طفل بالغ شد یا دیوانه عاقل گردید، اگر ازدواجی كه برای او كرده اند مفسده ای نداشته نمی تواند آن را به هم بزند و اگر مفسده ای داشته میتواند آن را به هم بزند.
برخی احکام دیگر عقد ازدواج
– اگر پدر، یا جد پدری برای پسر نا بالغ خود زن بگیرد پسر- بعد از رسیدن به سن قابل برای تمتع گرفتن- باید خرج زن را در صورتی كه از او تمكین داشته باشد بدهد.
– اگر پدر یا جد پدری برای پسر نابالغ خود، زن بگیرد، چنانچه پسر در موقع عقد مالی داشته، مدیون مهر زن است، و اگر در موقع عقد مالی نداشته، پدر، یا جد او باید مهر زن را بدهند.
برای اطلاع از باقی شرایط عقد ازدواج و صیغه محرمیت، به رساله مراجع تقلید رجوع شود.